Symmetrische patronen
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Symmetrische patronen in de bouw en architectuur zijn ontwerpen waarbij elementen, zoals bouwonderdelen of versieringen, gespiegeld zijn ten opzichte van een denkbeeldige lijn of as, wat zorgt voor balans en een evenwichtig uiterlijk.
Omschrijving
Symmetrie is een fundamenteel concept dat in de bouw en architectuur vaak wordt toegepast om een gebalanceerd en harmonieus uiterlijk te creëren. Dit uit zich in patronen waarbij delen van een gebouw of ontwerp elkaars spiegelbeeld zijn langs een centrale as. Dit principe is al eeuwenoud en werd bijvoorbeeld al toegepast in de klassieke oudheid door architecten zoals Vitruvius, die symmetrie als een belangrijk ontwerpprincipe zag. In de Renaissance werd symmetrie, samen met proporties gebaseerd op de klassieke oudheid, veelvuldig gebruikt in de architectuur, zichtbaar in onder andere gevels en plattegronden. Ook in latere stijlen zoals het Neoclassicisme bleef symmetrie op de middenas een kenmerkend element. Symmetrische patronen kunnen worden gevormd door de plaatsing van diverse bouwelementen zoals ramen, deuren, pilasters of decoratieve details. Hoewel symmetrie vaak geassocieerd wordt met klassieke en formele stijlen, kan het principe van herhaling en balans ook in andere contexten voorkomen, zoals in de studie van patroongroepen of in de ontwikkeling van het bouwen bij kinderen. Het toepassen van symmetrie vereist nauwkeurige planning en uitvoering.
Toepassing in architectuurstijlen
Symmetrie is een belangrijk kenmerk in diverse architectuurstijlen. In de klassieke architectuur, zoals de Griekse en Romeinse, speelde symmetrie een grote rol in het ontwerp van tempels en andere gebouwen. De Renaissance pakte deze draad weer op en maakte van symmetrie, samen met klassieke proporties, een essentieel onderdeel van de bouwkunst. Ook in het Neoclassicisme is de symmetrisch ingedeelde gevel een herkenbaar element. Zelfs in de vroege stadia van bouwen, zoals bij kinderen die met blokken spelen, is het creëren van decoratieve patronen met symmetrie een fase in hun ontwikkeling. Hoewel symmetrie traditioneel sterk aanwezig is, zijn er ook stromingen zoals de nieuwe architectuur die juist de evenwichtige verhouding van ongelijke delen benadrukken, in plaats van strikte symmetrie. Organisch bouwen kan zich ook afzetten tegen strikte symmetrie door het gebruik van natuurlijke, niet-rechte vormen.
Soorten symmetrie
Binnen de geometrie zijn er verschillende vormen van symmetrie te onderscheiden. Lijnsymmetrie, ook wel spiegelsymmetrie genoemd, houdt in dat een figuur dubbelgevouwen kan worden waarbij de twee helften exact op elkaar passen, alsof er een spiegel in het midden staat. Puntsymmetrie treedt op wanneer een figuur na een rotatie van 180 graden weer op zichzelf past. Draaisymmetrie beschrijft een figuur die na rotatie over een hoek kleiner dan 180 graden weer hetzelfde is. Schuifsymmetrie houdt in dat een figuur na een verschuiving over een bepaalde afstand op zichzelf past. In de context van patronen, zoals behangpatronen, wordt gesproken over strookpatroongroepen, die de verschillende soorten symmetrie in een tweedimensionaal patroon met translatiesymmetrie in één richting classificeren.
Gebruikte bronnen: